Przeskocz do treści

Jerry Brotton, Słynne mapy

Zobacz film.

Jerry Brotton, Słynne mapy. Arcydzieła światowej kartografii i ich tajemnice (ang. Great Maps. The World’s Masterpieces Explored and Explained), red. nauk. Lucyna Szaniawska, Wydawnictwo Arkady, Warszawa  2016.

Otwierałem Słynne mapy z prawdziwym drżeniem rąk z niecierpliwości, ale też przejęcia. Podróżowanie palcem po mapie zawsze pobudzało moją wyobraźnię
i poświęcałem temu wiele czasu.

Dzieło profesora Jerry’ego Brottona to nie tylko przegląd kroków milowych w historii kartografii, nie tylko pokazanie, jak zmieniało się odzwierciedlanie powierzchni Ziemi, a także nie tylko przedstawienie różnych form estetyki. Słynne mapy  to przede wszystkim kopalnia wiedzy pokazująca rozwój sztuki tworzenia map, która wynikała z rosnących potrzeb, bynajmniej nie tylko podróżniczych. Chęć pokazania nie tylko ukształtowania powierzchni Ziemi, ale też innych zjawisk przyrodniczych
i społecznych, dała początek mapom tematycznym.

Właśnie rozdział dotyczący map tematycznych wydaje się szczególnie frapujący. Być może nie każdy z nas to sobie uświadamiał, że pomysł pokazania czegoś innego, niż kształty lądów i mórz oraz tras żeglarskich, jest koncepcją dopiero osiemnastowieczną. A John Snow, tworząc mapę przedstawiającą liczbę zachorowań na cholerę w poszczególnych miejscach Londynu, przyczynił się do wykrycia źródeł jej epidemii w 1854 r. zanim jeszcze poznano, co ją powoduje.

Nie sposób opisać wszystkiego, co zawiera ta publikacja. Czytelnik ma okazję poznać wielość koncepcji, technik
i zastosowań. […] Słynne mapy są propozycją nie tylko dla kartografów i miłośników podróży, ale dla wszystkich, których interesuje historia myśli, odkryć i zastosowań wiedzy ludzkiej.

Jerry Brotton wyraźnie pokazuje ewolucję tworzenia map od rysunków poprzez próby odzwierciedlenia terenu aż do komputerowej dokładności. Widzimy stopniową ewolucję od dzieł wplatających motywy religijne i przedstawiających wyobrażenia autorów o dalekich krainach i ich ludach, do szwajcarskiej precyzji prezentacji zjawiska.

Zapewne każdy z nas słyszał o Klaudiuszu Ptolemeuszu, żyjącym w II w. uczonym, który m.in. stworzył mapę znanego wówczas świata. Mimo błędów w obliczeniach zadziwiać może nowatorstwo pomysłu i stosunkowa precyzja odzwierciedlenia kształtów lądów i mórz. Dość powiedzieć, że do jego dzieła sięgano jeszcze ponad tysiąc lat później.

Autor przedstawia również postać flandryjskiego kartografa Gerarda Kremera Mercatora oraz jego Nowe, obszerniejsze opisanie świata przeznaczone do użytku nawigatorów, wyjaśniając epokowość jego pomysłu odwzorowania powierzchni Ziemi.

Nie sposób opisać wszystkiego, co zawiera ta publikacja. Czytelnik ma okazję poznać wielość koncepcji, technik i zastosowań. Nie zabrakło również map Księżyca, ukształtowania powierzchni dna oceanów, czy wreszcie map cyfrowych będących efektem przedsięwzięcia zrealizowanego przez jeden z globalnych koncernów, właściciela m.in. popularnej wyszukiwarki internetowej.

Słynne mapy są propozycją nie tylko dla kartografów i miłośników podróży, ale dla wszystkich, których interesuje historia myśli, odkryć i zastosowań wiedzy ludzkiej, czy wreszcie tych, którzy chcą obejrzeć piękno będące wytworem ręki, a w zasadzie głowy, człowieka. Nie jest to pozycja, którą się czyta strona po stronie, ale delektuje jej zawartością.