Kenzaburō Ōe, Futbol ery Man’en (jap. w trans. łac.: Man’en gan’nen no futtobōru), tłum. Mikołaj Melanowicz, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa, 2022.
Kenzaburō Ōe napisał wspaniałą powieść. To tekst dojrzały, bogaty głębią analizy natury człowieka oraz wielością odniesień do kultury i historii. Jednocześnie pozwala na poznanie nieoczywistych faktów dotyczących przeszłości i tradycji Japończyków, zachęcając do dalszych poszukiwań.
Na ponad czterystu stronach przewija się codzienność mieszkańców Kraju Kwitnącej Wiśni przedstawiona w kontraście pomiędzy spojrzeniem wielkomiejskim i wiejską rzeczywistością połowy dwudziestego wieku. Ōe splata wydarzenia współczesnej mu Japonii z historią swojej ojczyzny, zderzenia tradycji ze współczesnością, wiedzy
z mitami i wreszcie pochyla się nad człowiekiem i jego słabościami.
Powieść rozpoczyna motyw znany czytelnikom z wcześniejszego jego utworu zatytułowanego Osobiste doświadczenie (tutaj). Narodziny niepełnosprawnego intelektualnie dziecka wprowadzają chaos w życie rodziny i niepewność jutra. Pojawia się konieczność podjęcia ważnych decyzji bez klarownej wizji, jakie konsekwencje przyniosą. Rozdział otwierający książkę wprowadza nastrój sytuacji patowej, z której nie wiadomo, jak wybrnąć, a motyw samobójczej śmierci przyjaciela głównego bohatera przesuwa scenę blisko kresowi nadziei.
Spotkanie przyniesie nieszczęśliwemu małżonkowi bogactwo nieprzewidywalnych przeżyć [...], a czytającym zaproponuje kilkaset stron znakomitej literatury.
Większość wydarzeń toczy się odległej wiosce gdzieś w środku lasu w rodzinnych stronach protagonisty. Mężczyzna wyjeżdża tam, aby rozwiązać problem sprzedaży odziedziczonej nieruchomości. Czas ten chce również wykorzystać na uspokojenie myśli i podjęcie życiowych decyzji, która to konieczność zbliża się nieuchronnie.
U celu czeka już na niego młodszy brat. Spotkanie z nim przyniesie nieszczęśliwemu małżonkowi wiele nieprzewidywalnych przeżyć prowadzących do zaskakujących rozwiązań, a czytającym zaproponuje kilkaset stron znakomitej literatury.
Autor nasycił swój utwór magią i wierzeniami, które niepostrzeżenie przenikają do
życia i myśli powieściowych bohaterów. Zabieg ten zachęca czytelnika do próby wyobrażenia sobie wpływu buddyzmu i shintoizmu oraz tradycji na codzienność i podejmowane decyzje Japończyków. Pisarz nawiązuje też do mało znanego buntu chłopskiego z 1860 r., a więc z okresu, kiedy Kraj Wschodzącego Słońca nie bez wpływu obcego mocarstwa otworzył się na świat zewnętrzny. Kenzaburō Ōe porusza też wstydliwy temat japońskiego nacjonalizmu i jednej z jego konsekwencji — pogardliwego określenia zainichi (obydwa problemy odnajdziemy w powieści Keiichirō Hirano Pewien mężczyzna). Najciekawsza wydaje się jednak analiza człowieczej kondycji, pokazanie jego słabości i wewnętrznych konfliktów oraz skomplikowania świata zewnętrznego tak bardzo utrudniające klarowne myślenie
i podejmowanie oczywistych, wydawałoby się, decyzji.
Futbol ery Man’en przeczytałem ponad cztery miesiące temu. Pozostawiła na mnie takie wrażenie, że zazdroszczę wszystkim tym z Was, którzy dopiero ją poznacie. Postulat noblesse oblige został przez pisarza wypełniony bez reszty.
[Zdjęcie na górze strony: Clay Banks]