Przeskocz do treści

Czyngiz Ajtmatow, Dżamila

Czyngiz Ajtmatow, Dżamila, (ros. Dżamila), Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa, 1960.

Podobno Louis Aragon stwierdził, że Dżamila Czyngiza Ajtmatowa jest najpiękniejszą powieścią miłosną we współczesnej literaturze. Myśl ta została wypowiedziana już dość dawno, ale nie wydaje się, aby na aktualności cokolwiek straciła. Czyngiz Ajtmatow napisał piękną, przejmującą i subtelną opowieść o trudnej miłości, która musi pokonać obyczajowe tabu.

Akcja tej niewielkiej, sfilmowanej trzydzieści lat później, powieści osadzona została w stepach Kirgizji w czasie Wojny Ojczyźnianej. Jednakże odgłosy walk z najeźdźcą obecne są jedynie poprzez nieobecność tych, którzy walczą, będąc z dala od domu. Mąż Dżamili również wdział mundur, ale na początku książki dowiadujemy się już, że żyje i dochodzi do zdrowia w dalekim szpitalu. Z jego listów jednak nigdy nie przebijało szczególne ciepło do żony, którą zawsze pozdrawiał na końcu.

Wojna to czas obowiązkowych dostaw zboża. Troje głównych bohaterów, Sejt, którego oczami obserwujemy bieg wydarzeń, jego przyrodnia siostra Dżamila oraz niegdysiejszy przybysz Danijar razem pracują, zwożąc codziennie zboże do skupu. Dżamila podejmuje subtelną grę o względy milczącego towarzysza.

Ta właśnie subtelność jest głównym atutem książki. Obserwujemy, jak pod pozorem złośliwości i czasem grubiaństwa powstaje nić łącząca serca niekochanej żony i jej silnego ciałem, lecz delikatnego duchem towarzysza. A gdy pojawił się kolejny list, że mąż zdrowieje i niedługo przyjedzie, Danijar „stał samotnie obok wozu i oczami pełnymi rozpaczy spoglądał na Dżamilę”1.

Trójka młodych ludzi codziennie przemierza środkowoazjatyckie stepy otoczone górami, co Ajtmatow pokazuje w urzekający sposób. Pobudzona wyobraźnia czytelnika niemal dotyka szczytów, słyszy szum rzeki i czuje zapach traw
i zwożonego zboża. Owo piękno przyrody, na tle którego dojrzewa pełne romantyzmu uczucie, tworzą niezapomnianą mieszankę.

Na kolejnych stronach poznajemy obyczaje pasterskiego ludu mocno zakorzenione w wielowiekowej tradycji. Ta ostatnia stanowi niebezpieczną przeszkodę dla kochanków. Czy ją pokonają? Koniecznie sprawdźcie.

Zobacz też inne powieści Czyngiza Ajtmatowa: 1. Dzień dłuższy niż stulecie, 2. Biały statek, 3. Golgota, 4. Dzieciństwo. Film.

1 cytat pochodzi z omawianej książki.