Grupa Krakowska 1932-1937. Wystawa czasowa w Muzeum Narodowym we Wrocławiu.
„Obserwować ulice, a nie salony”. Autor tego stwierdzenia, Leopold Lewicki, sprowokował istotne zmiany w środowisku młodych artystów stolicy Małopolski. Zwolennik pro-robotniczych przemian, na dorocznej wystawie słuchaczy krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych w 1932 r. swoimi pracami zilustrował hasła propagandy komunistycznej, skutecznie wówczas zwiększającej zainteresowanie społeczeństwa ich ideami. Interwencja policji i późniejsze relegowanie z Akademii jeszcze dwóch innych studentów były wydarzeniami, które stały się początkiem formowania się młodych artystów wokół Grupy Krakowskiej.
Jeden z jej przedstawicieli, Jonasz Stern, mówił po latach: „Przedwojenna Grupa Krakowska wyszła od spraw politycznych. One były, przynajmniej dla niektórych
z nas, przynajmniej dla Lewickiego i dla mnie, wówczas pierwsze. Artystyczne były drugie”. Powstała wtedy grupa młodych, awangardowych twórców inspirowała się również sztuką dzieci i artystów prymitywnych (to wtedy odkrywano Nikifora). Nie stroniono od pejzaży, ale również od abstrakcji.
W 1937 r. grupa artystów uległa rozproszeniu, w zasadzie przestając istnieć. Gdyby nie to, jak twierdził jej patron Leon Chwistek, „na pewno powstałaby u nas skrystalizowana wizja sztuki, oparta na zbyt wcześnie złamanej tradycji formizmu
i naszego małomiasteczkowego genialnego „chamskiego” malarstwa”.
Wystawa, będąca efektem współpracy z Muzeum Narodowym w Krakowie oraz kilkudziesięcioma państwowymi i prywatnymi kolekcjonerami, prezentuje niemal trzysta prac artystów Grupy Krakowskiej. To szkice, rysunki, obrazy, rzeźby oraz przykłady scenografii teatralnych dla Teatru Artystów Cricot, liczne scenki rodzajowe, portrety, realizm, prymitywizm i abstrakcja. Ekspozycja jest bogato komentowana szczegółami dotyczącymi artystów oraz informacjami o otoczeniu społeczno-kulturowym, a także cytatami samych twórców. Robi wrażenie licznością eksponatów oraz zróżnicowaniem tematów i stylów.
Kolekcję dzieł Grupy Krakowskiej, zwanej też Pierwszą Grupą Krakowską, dla odróżnienia od powojennego ruchu artystycznego nawiązującego do działań artystów z lat trzydziestych, obejrzałem w ramach przedpremierowego pokazu. Oznaczało to również bardzo ciekawe wprowadzenie z ust twórców omawianej wystawy. Prezentowana sztuka może czasami nie być łatwa w odbiorze, tym bardziej warto skorzystać z oprowadzania po niej, w tym kuratorskiego. Zwraca uwagę, że w tej formie ekspozycja dostępna jest również dla mówiących po angielsku, niemiecku i ukraińsku. Obok licznych wykładów i warsztatów towarzyszących wystawie to ważny element jej popularyzacji.
Tę prawdziwą gratkę dla miłośników polskiej sztuki okresy międzywojennego można obejrzeć do 31.3.2019 r.
Przygotowując artykuł, korzystałem z materiałów przygotowanych przez Muzeum Narodowe we Wrocławiu oraz informacji na ekspozycji, a także z wypowiedzi kuratorki wystawy pani Barbary Ilkosz.
Zobacz relacje z innych wystaw: 1. Moda na Cranacha, 2. Manieryzm wrocławski, 3. Sztuka druku, 4. Sztuka Wicekrólestwa Peru oraz 5. Migracje.