Leïla Slimani, Cudzy kraj (franc.: Le pays des autres, Première partie: La guerre, la guerre, la guerre) oraz Patrzcie jak tańczymy (franc.: Regardez-nous dancer. Le pays des autres, 2), tłum. Agnieszka Rasińska-Bóbr, Wydawnictwo Sonia Draga, Katowice, 2022 oraz 2024 odpowiednio.
Kilkupokoleniowa saga o wielokulturowej rodzinie jest w istocie opowieścią o skażeniu wojną, o władzy, o próbach wyrwania się z podporządkowania ludziom i obyczajom, o ideałach i ich zdradzie oraz wreszcie o słabości człowieka, który za fasadą zdecydowania i bezwzględności ukrywa osobę potrzebującą pomocy.
Powieściowa fabuła rozgrywa się w Meknesie, północnomarokańskim mieście i zaczyna się tuż po II Wojnie Światowej. On, Marokańczyk walczący w armii francuskiej żeni się z Alzatką, mieszkanką miasteczka, niedaleko którego stacjonował jego oddział. Po ustaniu walk para wyjeżdża do jego rodzinnego miasta. Tam w nieopodal leżącej ojcowiźnie postanawia przywrócić do życia biedne gospodarstwo, ciężką pracą doprowadzając po kilku latach do jego rozkwitu.
Narracja pierwszego tomu wprowadza niewiele pobocznych wątków. Wszystkie razem w połączeniu z pierwszoplanowymi wydarzeniami budują jednak bogatą
charakterystykę mozaiki kulturowej oraz historycznej otaczającej bohaterów i wciągającej ich bezpowrotnie w nurt wydarzeń i obyczajowych ograniczeń. Na pierwszy plan wyłania się zderzenie myślenia Europejki i potomka Berberów. Dziewczyna, decydując się na zamążpójście i opuszczenie rodzinnego kraju, wyjeżdża w nieznane. Wychowana według kontynentalnych norm szybko orientuje się, że przystojny żołnierz, który ujął ją swoją urodą i nieśmiałością, oczekuje jej wtopienia się w rolę w jego kraju tradycyjnie przypisywaną kobiecie oraz okazania mu posłuszeństwa. Z dużą ciekawością śledziłem zmagania obojga, kiedy początkowe wzajemne niezrozumienie objawiające się wręcz wzajemną agresją i mężowską przemocą bardzo powoli gasło, dopuszczając stopniowe ustępstwa i pogodzenie się z rolami podporządkowanej żony i męża akceptującego u swojej połowicy fanaberie nowoczesności.
Materializujący się na razie dwoma tomami cykl Cudzy kraj doceniam przede wszystkim za silne zanurzenie powieściowych wydarzeń w historyczno-obyczajowej rzeczywistości tamtego czasu i miejsca.
Obie powieści stanowiące następujące po sobie fabuły osadzają dzieje protagonistów w ówczesnych realiach społeczno-historycznych. Bohaterowie starają się żyć z dala od toczących się wydarzeń, z oczywistych powodów nie są jednak w stanie odseparować się od nich całkowicie. Narracja pierwszej części najpierw delikatnie, a następnie coraz istotniej ingerując w codzienność bohaterów, przedstawia rodzące się ruchy nacjonalistyczne, które z czasem doprowadzają do buntu Marokańczyków przeciw francuskiemu protektoratowi. W drugim tomie kolejne rozdziały pozwalają zrozumieć autorytaryzm panującego króla, reprezentanta dynastii od kilkuset lat rządzącej Marokiem, co doprowadza do krwawo stłumionego zamachu na osobę władcy. Autorka w sposób bardzo sugestywny, ale zarazem nienarzucający się i zostawiający czytającym miejsce na domysł pokazuje panujący w państwie terror, skrzętnie skrywany za fasadą przeobrażeń kraju ku nowoczesności.
W drugiej części sagi autorka skupia się na drobiazgowym ukazaniu zderzenia tradycji dotychczas zamkniętego kraju z ideami
kultury Zachodu lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych. Widoczny jest międzypokoleniowy kontrast — starsze pokolenie nie rozumiejąc ruchu hippisów, korzysta z niego sporadycznie i tylko materialnie, młodsi natomiast rzucają się w wir zmian i swobodniejszych obyczajów. Leïla Slimani poświęca też więcej miejsca charakterystyce drugoplanowych postaci. Wśród nich wyłania się osoba młodego marokańskiego idealisty, u którego postępowe stwierdzenia wypowiadane na spotkaniach przegrywają z prozą codzienności, a hasła głoszące równość zamienia na rządową karierę, uznanie i pieniądze.
Materializujący się na razie dwoma tomami cykl Cudzy kraj doceniam przede wszystkim za silne zanurzenie powieściowych wydarzeń w historyczno-obyczajowej rzeczywistości tamtego czasu i miejsca. Pozwoliło mi to na cieszenie się fabułą i jednoczesne dokonanie ciekawych odkryć historii i zwyczaju kraju, o którym niewiele wiedziałem. Czekam zatem na kolejną, ostatnią już część, która niedawno ukazała się na rynku francuskim.
Przeczytaj o innych powieściach autorki: 1. cykl Kołysanka oraz 2. W ogrodzie pożądania.